ثبت محدود- ثبت تعاونی- تغییرات - ثبت شرکت –تغییرات خاص –تغییرات محدود – صورتجلسات – پلمپ دفاتر
کمترین هزینه و هدیه ویژه و فروشگاه اینترنتی طراحی سایت

رقابت، زمينه‌ي اكتشاف و خلاقيت

رقابت جرياني است كه طي آن ادعاي برتري دو يا چند مدعي در مورد يا مواردي معين به آزمون تجربي گذاشته مي‌شود تا معلوم گردد كدام ادعا مقرون به حقيقت است. رقابت در همه‌ي عرصه‌هاي زندگي اجتماعي انسان‌ها حضور دارد اما بارزترين و روشن‌ترين مصداق آن بازي‌ها و مسابقات ورزشي است. در جريان مسابقات ورزشي معلوم مي‌شود كه واقعاً قدرت و مهارت كدام فرد، افراد يا تيم در ميان مدعيان متعدد برتر است. از اين لحاظ مي‌توان گفت كه رقابت يك جريان اكتشافي است كه طي آن پرده از رخ برخي مجهولات در خصوص استعدادهاي مدعيان بركشيده مي‌شود. البته بايد توجه داشت كه نتيجه يك رقابت يا مسابقه هيچ گاه دائمي نيست و هر زمان مدعيان جديدي ممكن است پيدا شوند و برندگان فعلي (قبلي) را به مبارزه بخوانند. برندگان قبلي ممكن است در آينده در جايگاه بازندگان قرار گيرند و بازندگان برعكس به منزلت برندگان ارتقا يابند. رقابت علاوه بر آن كه موجب شناخت استعدادها مي‌شود در عين حال به پرورش و شكوفايي نيز مي‌انجامد. تمرين و مهارت ناشي از رقابت، توانايي‌ها را افزايش مي‌دهد. به سخن ديگر، رقابت زمينه‌ساز خلاقيت‌ها است. جوهر رقابت پويايي و حركت است و در نقطه مقابل ايستايي و انفعال قرار دارد. رقابت يك جريان بي‌پايان است كه همه‌ي قطعيت‌ها را به چالش مي‌خواند.

اما رقابت در هر شرايطي امكان‌پذير نيست. پيش از هر چيز رقابت نيازمند "قواعد بازي" است، قواعدي همه شمول كه بدون آنها جريان رقابتي به هرج و مرج و تنازع مي‌انجامد. هر قدر كه اين قواعد روشن، سازگار با نوع بازي و غير تبعيض آلود باشد جريان رقابتي با سهولت بيش‌تر و با نتايج بهتري صورت مي‌گيرد. از سوي ديگر، به اجرا گذاشتن قواعد و رعايت آنها از سوي بازيكنان مستلزم دو پيش شرط مهم است: اول، پذيرش عمومي قواعد يعني درست و عادلانه تلقي كردن آنها از سوي عموم و دوم، وجود داور و ناظر بي‌طرف كه مانع از بروز تخلفات و بر هم زدن قواعد بازي شود. رقابت در واقع نوعي مبارزه جويي صلح‌آميز در چارچوب قواعد معين و از پيش تعيين شده است. به اين معنا مي‌توان گفت كه بازي رقابتي در زمينه‌هاي مختلف زندگي اجتماعي از ورزش گرفته تا سياست، فرهنگ و اقتصاد، به رغم آن كه حس برتري جويي انسان‌ها را ارضا مي‌كند اما در عين حال آنها را در مسير صلح‌آميز و مفيدي سوق مي‌دهد.

كاركرد مهم ديگر قواعد بازي در هر جريان رقابتي ايجاد حوزه‌ي حفاظت شده براي فعاليت‌هاي آزادانه‌ي افراد است. بازيكنان در چارچوب قواعد بازي آزاد هستند استعدادهاي خود را به شيوه‌اي كه مناسب مي‌دانند به منصه‌ي ظهور برسانند. آزادي عمل و انتخاب ركن اصلي و جدايي ناپذير رقابت است. رقابت بدون آزادي بي‌معنا است. درواقع، همين عنصر آزادي است كه موجب مي‌شود جريان رقابتي به اكتشاف و خلاقيت منتهي شود. استبداد و انحصار مفهوم مخالف آزادي و رقابت است. از اين رو مي‌بينيم هر جا كه استبداد و انحصار حاكم است جامعه با فقر اطلاعاتي و فقدان خلاقيت‌ها روبه‌رو است.

اما بايد توجه داشت كه رابطه‌ي ميان آزادي و رقابت رابطه‌اي دو سويه است، يا به سخن ديگر اين دو پديده دو روي يك سكه‌اند. همان‌گونه كه آزادي لازمه‌ي رقابت است، رقابت نيز زمينه‌ي انتخاب آزادانه‌ي افراد را فراهم مي‌آورد. رقابت بنگاه‌ها به كارگر اجازه مي‌دهد تا براي رهايي از زورگويي كارفرما به شغل ديگري روي آورد و آزادي انتخاب شغل داشته باشد. در سايه‌ي رقابت، مصرف كنندگان مي‌توانند آزادي انتخاب داشته باشند و تحت سلطه‌ي فروشندگان قرار نگيرند. شرايط رقابتي انسان‌ها را در وضعيت برابري و آزادي قرار مي‌دهد كه در آن سرنوشت هيچ كس به اراده‌ي خاص كس ديگري بستگي ندارد. همه در شرايط داد و ستد آزادانه قرار دارند و هيچ كس را بر كس ديگري منتي نيست. رقابت، انسان‌ها را وا مي‌دارد تا كرامت فرد و آزادي هم نوعانشان را رعايت كنند. در نظام‌هاي اقتصادي و سياسي مبتني بر رقابت، انتخاب آزادانه و كرامت انساني به خودي خود تضمين مي‌شود و تحقق اين ارزش‌هاي والاي انساني در گرو خيرخواهي حاكمان و صاحبان قدرت نيست.

رقابت يك پديده‌ي حذفي و خشونت‌آميز نيست بلكه جرياني اصلاحي و صلح آميز است. رقابت جايگزين صلح آميز تنازعات نابود كننده‌ي سياسي و اقتصادي است. در جريان رقابت‌هاي سياسي يا اقتصادي، طرف شكست خورده يك باره نابود نمي‌شود بلكه ملزم به اصلاح كردار خود مي‌گردد. فرايند اصلاحي معمولاً به تصحيح اشتباهات و پرورش هر چه بيشتر استعدادها و توانايي‌ها مي‌انجامد. برخلاف تنازع كه نتيجه‌ي آن كاهش و نابودي نيروها است، رقابت يك نظام مبتني بر معاضدت و هم افزايي synergy نيروها ايجاد مي‌نمايد. رقابت به رغم آن كه شناخت برترين‌ها را امكان‌پذير مي‌سازد اما به سلطه‌ي قدرتمندان منتهي نمي‌شود زيرا هيچ نتيجه‌اي در اين ميان نهايي و تغييرناپذير نيست. برندگان هيچ تضميني براي حفظ موقعيت خود ندارند و اميد به برنده شدن و لذا تلاش بيشتر هيچ‌گاه بازندگان را رها نمي‌سازد. در فرايندهاي رقابتي، مقصد نهايي و بازنده يا برنده‌ي قطعي وجود ندارد. از اين رو ايست و پاياني در كار نيست. پويايي، پيشرفت و رشد از استعدادهاي ذاتي اين نوع فرايندها است. تجربه و تاريخ جوامع بشري نشان مي‌دهد كه تنها جوامعي توانسته‌اند به رشد و شكوفايي پايداري برسند كه در آنها ارزش و نهادهاي رقابتي استقرار يافته باشند. با تمام محاسن و مزايايي كه براي رقابت ذكر شد مخالفين آن نيز اندك نيستند و انتقادات گوناگوني از زواياي مختلف بر آن وارد مي‌سازند. البته بيشتر اين انتقادها به حوزه‌ي اقتصادي مربوط مي‌شود و كم‌تر كسي متعرض پديده‌ي رقابت در عرصه‌هاي ورزشي، علمي، هنري يا حتي سياسي است. در نظريه‌ي تعادل عمومي نوكلاسيك‌ها، مفهوم رقابت كامل نقش محوري و تعيين كننده دارد. طبق اين نظريه، در شرايط رقابت كامل (كه برخي از آنها كاملاً فرضي و غيرواقعي است) همه‌ي بازارها در وضعيت تعادلي قرار مي‌گيرند و از كليه‌ي منابع كمياب اقتصادي به مطلوب‌ترين وجه ممكن استفاده مي‌شود. به سخن ديگر بهينه‌ترين شيوه‌ي تخصيص منابع تنها مي‌تواند نتيجه‌ي رقابت كامل باشد و هر گونه انحراف از رقابت كامل ناگزير به دور شدن از اين وضعيت بهينه مي‌انجامد. پيش شرط‌هاي نظريه‌ي نوكلاسيك عبارتند از: 1. آزادي ورود به بازار و حذف همه‌ي موانع در جهت انعطاف‌‌پذيري كامل قيمت كالاها و منابع توليدي 2. عرضه و تقاضاي كالاهاي كاملاً يكسان توسط شمار زيادي از توليد كنندگان و مصرف كنندگان به طوري كه تصميم هيچ يك از آنها روي قيمت بازار نتواند موثر واقع شود، 3. اطلاعات كامل همه‌ي مشاركت كنندگان در بازار نسبت به متغيرهاي موثر بر تصميم‌گيري آنها. به روشني معلوم است، حضور اين پيش شرط‌ها به خصوص دومي و سومي در دنياي واقعي ناممكن است. از اين رو به طور منطقي مي‌توان نتيجه گرفت كه بهينگي كامل مورد ادعاي نوكلاسيك‌ها در عمل تحقق‌ناپذير است و تنها بيانگر وضعيتي آرماني است. به عبارت ديگر نظريه‌ي نوكلاسيك‌ها درباره‌ي رقابت كامل بيان كننده‌ي يك وضعيت انتزاعي و آرماني است كه به رغم غيرواقعي بودن برخي فرض‌هاي آن، مسير حركت به سوي بهينگي به درسيتي ترسيم شده است.

بزرگ‌ترين ايرادي كه به نظريه‌ي رقابت كامل نوكلاسيك‌ها مي‌توان گرفت اين است كه نتايج حاصل از رقابت را به عنوان پيش فرض جريان رقابتي تلقي مي‌نمايد.

همان‌گونه كه قبلاً اشاره شد جريان رقابتي يك فرايند اكتشافي است كه طي آن برخي مجهولات تبديل به معلومات مي‌گردد. شناخت با كيفيت‌ترين كالاها با كم‌ترين قيمت تنها در انتهاي فرايند رقابتي صورت مي‌گيرد نه در ابتداي آن. همچنين است شناخت كم هزينه‌ترين منابع و شيوه‌هاي توليدي براي توليد كنندگان رقابت در بازار به صورت تبليغات، شكست قيمت‌ها، بهبود بخشيدن به كيفيت كالاها و خدمات بروز مي‌كند، اما اگر فروشندگان شناخت كاملي از تقاضاي همه‌ي خريداران داشته باشند ديگر نيازي به چنين اقدامات رقابتي نخواهند داشت. يعني با فرض وجود شرايط رقابت كامل (اطلاعات كامل)، فعاليت‌هاي رقابتي بي مورد خواهد بود. اصولاً تصور رقابت به صورت يك وضعيت مفروض و ايستا همانند آنچه كه در نظريه‌ي نوكلاسيك‌ها مطرح مي‌شود تصوري نادرست و متناقض از جريان واقعي رقابت است. رقابت يك پديده‌ي ثابت نيست بلكه فرايندي پويا و در حال تغيير است؛ حتي معلوماتي كه طي اين فرايند حاصل مي‌شود قطعي و تغييرناپذير نيست.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با ایمیل info@arshiyagroup.ir تماس حاصل فرمایید و یا به شماره 500011008069819 پیامک ارسال فرمایید

موضوع : مقالات