محیط کنونی ، سازمانها را هرچه بیشتر به شیوه های جدید مدیریت سوق می دهد و گرایش به سبک مدیریت مشارکتی یکی از گزینه های این مبحث است . چرا که برای نیل به پیشرفت ، از جنبه های مدیریت و نیروهای انسانی ، افزایش کارآیی و کاهش ضایعات ، پیروزی در میدان رقابت و مواردی از این گونه مشارکت صحیح و موفقیت آمیز کارکنان در تصمیم گیریها و امور سازمان امری ضروری به نظر می رسد  نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها یکی از ساز و کارهای قدرتمند و اساسی شیوه مدیریت مشارکت جو است که در بسیاری از سازمان های صنعتی ، بازرگانی و خدماتی بخش های خصوصی و عمومی جهان به صورت گسترده و همگانی کار برد پیدا کرده است

نيروي انساني به لحاظ برخورداري از قدرت انديشه، خلاقيت و نوآوري بزرگترين دارايي هر سازماني محسوب مي شود، چرا كه هرگونه بهبود و پيشرفت در سيستمهاي فني و سازماني توسط نيروي انساني صورت مي گيرد. توان فكري و انديشه هاي كاركنان در سازمان به عنوان سرمايه نهفته و راكد مي‌باشد هر سازمان و مديريتي بتواند از اين سرمايه‌هاي نهفته بيشترين استفاده را بكند به همان اندازه امكان رشد وتوسعه ميسر خواهد شد. نيروي انساني بر خلاف ساير منابع با مصرف كردن كاهش و يا مستهلك نمي‌شود هر چقدر از انديشه و فكر بيشتر استفاده نمايد بهمان اندازه توانايي اش بهبود مي يابد. از طرف ديگر مشاركت يكي از نيازهاي فرا مرتبه انسانها به شمار مي‌رود كه ريشه در فطرت بشري دارد. افرادي كه در امور و فعاليتهاي سازمان شركت نمايند و از انديشه و فكر پاك استفاده كنند علاوه بر پيشرفت سازمان در تعالي خويش نيز گام برداشته اند. براي بهبود بهره‌وري از مكانيزم‌هاي مختلف استفاده مي‌كنند كه يكي از مكانيزمهاي مديريتي، بهره گيري از تكنيك‌هاي مختلف مديريت مشاركتي است. مشاركت راهكاري است كه به كاركنان اجازه داده مي‌شود به جاي اينكه هميشه مديريت و رهبري شوند از توانايي هاي خود بهره گيرند، فكر كنند و قوه خلاقيت خود را به كار اندازند و در تصميم‌گيريها مشاركت و دخالت داشته باشند. مشاركت يك فرآيندي است كه طي آن كاركنان يك سازمان به طور داوطلبانه در امور و فعاليتهاي مربوط به خود دخالت كنند بشرطي كه توان و انگيزه مناسب براي دخالت مؤثر را داشته باشند.

همفکري، مشارکت و ارج نهادن به کارهاي گروهي موجب مي‌شود تا امور به وجه بهتري انجام شود. اگر سازمان‌ها خواهان نيل به چنين نتيجه‌اي هستند ناگزير بايستي در پي ايجاد انگيزه و جلب مشارکت کارکنان خود برآيند و اين مهم زماني ميسر مي‌شود که باور داشته باشند انسان‌ها در فرايند کار، نه ابزار و وسيله بلکه عاملي مؤثر در تحقق اهداف سازمان هستند.امروزه نظام‌هاي مديريتي به عنوان نرم‌افزارهاي فناوري و ابزارهاي اصلي فرايند توسعه محسوب مي‌شوند. بر اين اساس نظريه‌هاي پيشرفته، منابع انساني را از عوامل زيربنائي در فرايند توسعه مي‌شناسند و هرگونه توفيق در فرايند توسعه پايدار را مشروط به توفيق در توسعه منابع انساني مي‌دانند، از اين رو اهميت و ضرورت توجه به نظام‌هاي مديريتي توسعه‌دهنده منابع انساني جايگاه ويژه‌اي خواهند يافت.يکي از نظام‌هاي مديريتي پويا و سازنده که نقش مهمي در توسعه منابع انساني و در نتيجه در فرايند توسعه کلي کشور دارد نظام مديريت مشارکتي است. اين نظام مديرتي به عنوان يک نظام مطلوب  و کارآمد هم از لحاظ نظري و هم در عمل از جايگاه مناسبي در بسياري از کشورهاي جهان برخوردار است. در واقع نظام مديريت مشارکتي، نظام همکاري فکري و علمي کارکنان يک سازمان با سطوح مختلف مديريتي آن سازمان است. در اين نظام کليه افراد سازمان درباره روش‌هاي حل مسائل و ارتقاي بهره‌وري سازمان فعالانه انديشيده، حاصل آن را در قالب طرح‌ها و پيشنهادها به سازمان ارائه مي‌کنند. بدين طريق يک نظام همفکري و هم‌انديشي براي رسيدن به اهداف سازمان به وجود مي‌آيد و مديريت سازمان از گنجينه طرح‌ها، انديشه‌ها و راه‌حل‌ها برخوردار شده و براي نيل به اهداف سازماني از آنها بهره مي‌جويد. در اين نظام براي خلاقيت‌هاي کليه اعضاي سازمان ارزش شايسته قائل شده و در تصميم‌گيري‌ها از آنها استفاده مي‌شود. وجود و جريان اين نظام نتايج و پيامدهاي مثبت و مطلوب متعددي از جمله افزايش سطح انگيزش، رضايت، بهداشت رواني و خلاقيت و نوآوري کارکنان را دربرخواهد داشت.

تعريف پیشنهادومديريتمشارکت

پیشنهاد در ادبیات عامه یعنی ارائه یک راه حل در برابر یک مسئله به فرد یا افرادی دیگر ، به طوری که آن فرد یا افراد می توانند به طور آزادانه آن را بپذیرند یا رد کنند . از طرفی ، پیشنهاد در نظام مدیریتی یعنی ارائه یک راهکار و طرح و یا ایده نو از سوی اعضای غیر دولتی که به مسئول و اداره کننده آن مجموعه کاری برای پیشبرد اهداف و بهبود مناسبات کاری کمک می نماید .

متداول ترین راه برای بر طرف ساختن مشکل ناتوانایی سازمانها در استفاده بهینه از توان بالقوه کارکنان به کارگیری روش مدیریت مشارکتی است به گواه بسیاری از گزارشها ، موفقیت اکثر شرکتهای بزرگ مرهون به کارگیری مناسب این سبک مدیریت بوده است در میان نظری ، از مفهوم مشارکت ، تعابیر و تعاریف متعددی ارائه شده که برخی از آنها بدین شرحند

 

-مديريتي مشاركتي عبارت است از، عملياتي كه طي آن كاركنان يك سازمان را در روند تصميم‌گيريها دخالت و شركت مي‌دهند تأكيد اين شيوه مديريت بر همكاري و مشاركت داوطلبانه كاركنان استوار است و مي‌خواهد از انديشه ها ، نظرات و ابتكارات آنها در حل مشكلات و مسائل سازمان استفاده كند. البته نظام مشاركتي با افزايش رضايت مندي، انگيزه كاركنان را نيز بهبود مي بخشد.

-        فرایند درگیری کارکنان در تصمیم های سازمان که به صورت رسمی یا غیر رسمی اتفاق می افتد .

-    اقداماتی که میزان نفوذ و مسئولیت کارکنان را در فرایند تصمیم گیری از طریق نمایندگی مناسب در سطح متفاوت سازمان افزایش می دهد و از این راه تحقق دموکراسی را تسهیل می کند .

-    درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است که آنان را بر می انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی ، یکدیگر را یاری دهند و مسئولیت پذیر شوند .

  -  پيوندي دوسويه، سازنده و سودمند ميان دو تن يا بيشتر از دو تن؛

 -  فراهم‌آوردن و گستردن بستر نقد مشترك براي يافتن هدف‌هاي مشترك؛

-    دخالت‌دادن و درگيرشدن مردم در فراگردهاي تصميم‌گيري اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي‌ كه بر سرنوشت آنان اثر مي‌گذارد. (تعريف از سازمان ملل متحد)؛

-    يك ساز و كار زندگي اجتماعي.

 

 

فلسفه استفاده از نظام پيشنهادها

آنچه در نظام پيشنهادها به عنوان اهداف آرماني و در حقيقت به عنوان فلسفه به کارگيري آن مطرح است افزايش توان سازمان در مقابل خواست‌هاي متغير مصرف‌کنندگان خدمات يا محصولات از طريق ارج نهادن به فضائل و توانايي‌هاي انسان و همسو کردن اهداف کارکنان با هدف‌هاي سازمان و در نهايت استفاده صحيح از تجربه، انديشه، ‌آرا و عقايد آنها در هر رده شغلي و بخش سازماني است.

·        ارج نهادن به فضايل و توانايي‌هاي انسان در محيط کار و برخورد با مشکلات کاري

·        افزايش حس تعلق سازماني در کارکنان

·        همسو کردن اهداف کارکنان با اهداف بنگاه

·        اشاعه فرهنگ مشارکتي و همکاري جمعي در حل مشکلات و بهبود روابط کاري و رفتار سازماني.

·        اشاعه فرهنگ همکاری داوطلبانه و خود جوش

·        بهبود روحیه و انگیزه کارکنان

·        افزایش میزان خلاقیت، نوآوری و ابتکار

·        تقویت مسئولیت پذیری و تعلق سازمانی

·        بهبود بهره وری، کیفیت و ارائه بهتر خدمات پس از فروش

·        کاهش مقاومت در مقابل تغییر

·        افزایش توانمندسازی مدیران و کارکنان

·        افزایش پویای و انعطاف‌پذیری

·        گردش بهتر اطلاعات و اطلاع رسانی

·        افزایش درآمدها و کاهش هزینه‌ها

·        افزایش میزان وقت، سرعت و صحت

اهميت نظام پيشنهادات

 عملكرد عمده طرح پيشنهادها، ارتقاء جريان ارتباطات از پايين ترين تا بالاترين سطح، در سازمان است بهبود ارتباطات نشانگر اهميت نظام پيشنهادها است كه اين اهميت باعث:

·        بالابردن سطح اطلاعات مديريت در انجام امور از طريق مشاركت با كاركنان

·        به مديريت امكان مطالعه برنامه ها و رفع مشكلات آنها را مي دهد

·        شناسايي سطح توانايي و قابليت هاي كاركنان به منظور شناسايي نيازهاي آموزشي آنان

·        كاركنان مجبور خواهند شد قبل از ارائه پيشنهادات در مورد آن بينديشند و اين امر امكان رشد آنان را فراهم مي                كند

·        ارتقاء روحيه كاركنان و بالا بردن  كيفت كاري آنها و ايجاد تفاهم و ارتباط بين مديريت و كاركنان.

·        بهبود عمليات و افزايش سود آوري از طريق به كار بستن پيشنهادهاي سودمند و عملي.

·        استقرار و توسعه محيط خلاق در تمامي سطوح سازمان

·        تقويت فرهنگ و حس تعلق سازماني

·        گسترش حوزه تفکر، تعميق و نهادينه نمودن بهبود مبتني بر تغيير

·        گسترش سطوح يادگيري سازماني

·        بهره‌گيري از پيشنهادهاي سازنده و مؤثر سازماني در راستاي فعاليت‌هاي بهبود

·        شناسايي و تقويت منابع خوشفکر و خلاق

·        همراستا سازي اهداف فردي و سازماني

·        استفاده از راهکارهاي حل مسئله با کمترين هزينه

·        مشارکت کارکنان در تصميم‌سازي‌ها و برنامه‌ريزي‌ها

·        آگاهي مديريت از ميزان توانايي‌هاي بالفعل و بالقوه کارکنان

·        ارج نهادن به شخصيت وجودي و شأن و منزلت انسان‌ها از طريق ايجاد فضاي مناسب

·        بهبود کار سازمان، افزايش بهره‌وري و کيفيت، کاهش هزينه ها و ضايعات

·        تقويت و بهبود ارتباط ميان کارکنان و سازمان و ايجاد حس اعتماد متقابل

·        ايجاد شرايط مناسب براي کار و فعاليت و حذف موانع در مشارکت فراگير کارکنان

·        افزايش انگيزش در کارکنان، تشويق روحيه کاري و افزايش قابليت حل مسأله

·        اشاعه فرهنگ مشارکتي و همکاري دسته جمعي در حل مشکلات و بهبود روابط کاري و رفتار سازماني

·        اصلاح و بهبود مقررات، آئين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي کاري، ساختار سازماني، گردش کار و نظام تصميم‌گيري

اهداف اجرايي نظام پيشنهادها

·        افزايش سلامت، انعطاف‌پذيري، مخاطره‌پذيري و اثربخشي در مقابل خواست ذينفعان (درون‌سازماني و برون‌سازماني

·        بروز خلاقيت‌ها و به فعل درآوردن استعدادهاي دروني کارکنان

·        بهبود فرايندها از طريق ارائه پيشنهادها

·        بهبود شرايط محيطي کار

·        افزايش انگيزه در کارکنان

·        ارتقاء کمي و کيفي فعاليت‌هاي سازمان

·        افزايش رضايت ارباب‌رجوع (ذينفعان

·        افزايش حسن تعلق سازماني

·        همسو نمودن اهداف فردي با اهداف سازماني

·        توسعه و تقويت ارتباط کارکنان و مديريت

·        آگاهي مديريت ارشد سازمان از توانايي‌هاي کارکنان و استفاده مطلوب از آن

·        بهبود تصميم‌گيري مديريت از طريق نظرات و پيشنهادهای ارائه شده

·        بهبود نظام گردش اطلاعات و اطلاع‌رساني

·        تقويت تعهد سازماني

تاريخچه نظام پيشنهادها در جهان

‌بعداز جنگ‌ جهاني‌ دوم‌ كه‌ از كشور ژاپن‌ ويرانه‌اي‌ بيش‌ نمانده‌ بود و تنها اميد و دلبستگي‌ اين‌ كشور به‌ مردم‌ و مديراني‌ بود كه‌ بتوانند با رهبري‌ و هدايت‌ صحيح، ژاپن‌ را به‌ كشوري‌ پيشرفته‌ تبديل‌ كنند. توصيه‌هاي‌ بزرگاني‌ همچون‌ دكتر دمينگ‌ بسيار موثر واقع‌ شد. به‌طوري‌ كه‌ اجراي‌ صحيح‌ و به‌ موقع‌ 14 اصل‌ مديريتي‌ دكتر دمينگ‌ سبب‌ ايجاد مديريتي‌ نوين‌ و كارساز در ژاپن‌ شد و باعث‌ شد اين‌ كشور در كمتر از 5 سال‌ متحول‌ گردد و آن‌ چنان‌ رشد فزاينده‌اي‌ را طي‌ كند كه‌ در سال‌ 1980 فيلمي‌ از شبكه‌CNN آمريكا پخش‌ شد تحت‌ عنوان‌ «اگر ژاپن‌ مي‌تواند پس‌ چرا ما نتوانيم».

اولين قدم براي تشويق کارگران جهت ارائه پيشنهاد در راستاي بهبود کار توسط آقاي "آلفردکروپ" در کارخانه فولادسازي "کروپآلمان" در سال 1867 ميلادي برداشته شده است. سپس در سال 1880 ميلادي اولين برنامه تشويق کارگران انگليسي در مؤسسه کشتي‌سازي "ويليام‌دني و برادارن" به اجرا گذاشته شد. در اوايل قرن بيستم، سيستم ارائه انديشه در آمريکا و در برخي از شرکت‌هاي صنعتي از جمله (ان ـ سي ـ آر) و کارخانه "بيل" و پاره‌اي ديگر از صنايع به کار گرفته شد. اين سيستم بعد از جنگ جهاني دوم مانند بسياري از سيستم‌ها و تکنيک‌هاي مديريت در آمريکا به کار گرفته شد و هم‌اکنون در بيش از 90٪ شرکت‌هاي درجه اول آمريکا سيستم ارائه پيشنهادها اجرا مي‌شود و همه‌ساله بهترين پيشنهاددهنده سال از دست رئيس‌جمهور آمريکا لوح يادبود و جوائزي دريافت مي‌کند

تاريخچه نظام پيشنهادهادر ايران

در ايران نظام پيشنهادها براي اولين بار در اوايل سال 1367 در يكي از شركتهاي تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (شركت ايران رادياتور) به اجرا درآمد. از آن به بعد شركتهاي ديگري نيز به اجراي نظام پيشنهادها پرداختند كه امروزه در بسياري از سازمان‌ها و شركت‌هاي داخلي، اين نظام پياده سازي شده است.

در سال 1377، با توجه به آثار مثبت و سودمندي كه اين نظام در شمار قابل توجهي از شركت‌ها و سازمان‌هاي داخلي و خارجي پديد آورده بود، دولت جمهوري اسلامي ايران نظر به اهميت و ضرورت نقش مشاركت كاركنان در بالا بردن كارايي و اثربخشي دستگاه‌هاي دولتي و افزايش رضايت و توان‌ كاري آنان، در نشست مورخ 28/5/1377 شوراي عالي اداري چنين تصويب كرد كه نظام پذيرش و بررسي پيشنهادها در كليه وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شركت‌ها، بانك‌ها و كليه دستگاه‌ها استقرار يابد.

هدف نظام مشارکت کارکنان از دیدگاه اسلام :

قران می فرماید : ایات الهی را فصل فصل کنید تجزیه و تحلیل کنید به روش احسن باهم مجادله کنید فکرها واندیشه ها یتان را بکار اندازید تا بهترین روشهای مدیریت را بیابید .

نظام مدیریت اسلامی که مبتنی بر فکرها و اندیشه ها و پیشنهادات مردم است درهای رحمت الهی را به روی جامعه اسلامی ما و تمامی جوامع اسلامی دیگر می گشاید و روز به روز و لحظه به لحظه نعمات بیکران الهی را نصیب مسلمین خواهد کرد

نظام مشارکت (با رویکرد مدیریت اسلامی و از طریق نظام پیشنهادات ) با کم هزینه ترین روشها عالیترین سود و ثمرات را به بار خواهد آورد.

در این نظام مدیریتی تمامی مشکلات جوامع اسلامی به  سرعت حل وفصل خواهد شد و هیچ مشکلی نیست که آسان نشود در این نظام مدیریتی قران ب هعنوان کتاب مرجع و راهنما اساسی ترین مبنای رفع نیاز روز هر جامعه مورد مطالعه و تحقیق قرار خواهد گرفت .  این نظام مدیریت بر مشارکت فکرها و اندیشه های تمامی مردم و پیشنهادات ایشان در جهت اصلاح و بهتر نمودن همه استوار است .

اصلی ترین هدف نظام مدیریت الهی و قرانی و اسلامی (نظام مشارکت ) کرامت بخشیدن به متقین و موحدین و مسلمین و تمامی انسانهای عالم است به موجب این نظام باید از مردم در قبال پیشنهادات خیر ومفیدی که ارائه می دهند تشکر و سپاس گزاری متناسب به عمل آورد و همین موجب رشد فکرها واندیشه ها ی انسانها می گردد

اثار وبرکات مشورت از دیدگاه اسلام :

1-باعث بهره گرفتن از توانمندی دیگران می شود .
2- خطا و اشتباه در تصمیم گیری را کاهش میدهد.
3- همدلی و صمیمیت را افزایش میدهد .
4- باعث تقویت روحیه اعتماد خودباوری می شود.
5- نشاط و ارامش درونی را افزایش میدهد.

مفروض‌هاي ارزشي مشاركت:

1-    پذيرش برابري «ارزش انساني» همه مردمان؛

2-    پذيرش مشاركت به‌عنوان يك فراگرد شكوفايي؛

3-    پذيرش برابري «حقوق طبيعي» همه مردمان.

نظام پذيرش و بررسي پيشنهادها

     تعريف نظامپيشنهادها

نظام،مجموعه‌اي از اجزاء و روابط ميان آنهاست که توسط ويژگي‌هاي معين، به هم وابسته يا مرتبط مي‌شوند و اين اجزاء با محيط‌شان يک کل را تشکيل مي‌دهند.

پيشنهاد، هر فکر و ايده نو که بتواند منجربه ايجاد يک تغيير مثبت، بهبود روش، افزايش کيفيت و توليد، کاهش هزينه‌ها و بالا بردن روحيه کارکنان و يا ... گردد پيشنهاد تلقي مي‌شود.

نظام پيشنهادها ،يک نظام مدون براي فعال کردن ذهن افرادو به کارگيري ايده‌ها و نظرات آنها براي بهبود فعاليت‌هاي سازمان مي‌باشد.

 

 

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر با ایمیل info@arshiyagroup.ir ارتباط برقرار نمایید

موضوع : مقالات