ثبت محدود- ثبت تعاونی- تغییرات - ثبت شرکت –تغییرات خاص –تغییرات محدود – صورتجلسات – پلمپ دفاتر
صرفه جویی در زمان و هزینه با ثبت شرکت ارشیا

نقدشوندگی سهام و نقدشوندگی داراییها

مقدمه
بیشتر سرمایه‌گذاران (با افق سرمایه‌گذاری کوتاهمدت) سهام بسیار نقدشونده را بر سهام کم نقدشونده ترجیح می‌دهند. منظور از نقدشوندگی صرفاً سهولت در خرید و فروش دارایی مورد نظر است (مهرانی و رسائیان، 1388). برخی از عوامل مربوط به نقدشوندگی سهام شامل تعداد سهام معامله شده در هر روز، تعداد شرکت‌های معامله شده در هر روز، ارزش سهام معامله شدۀ روزانه، درصد حجم کل معامله به کل ارزش بازار، تعداد خریداران و دفعات خرید است (رسائیان، 1385). اخیراً اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از معیارهای مهم نقدشوندگی سهام و همچنین به عنوان یکی از اجزای مهم ساختار بازار سرمایه، تحقیقات زیادی را به خود اختصاص داده است. نیاز به درک و اندازه گیری عوامل تعیین کنندة اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش معامله‌گران در ارزیابی ساختار بازار رقابتی بسیار ضروری است (احمدپور و رسائیان، 1385، ب).
نقدشوندگی شرکت در ادبیات مالی به دو مفهوم است؛ نقدشوندگی داراییهای واقعی آن و نقدشوندگی سهام آن. یک دارایی، هنگامی نقد محسوب می‌شود که بتواند با سرعت و هزینه‌ای کم به وجه نقد تبدیل شود. این تعریف هم شامل داراییهای واقعی و هم شامل داراییهای مالی می‌شود. مفهوم اول نقدشوندگی، نقدشوندگی داراییهای واقعی شرکت است که طبق آن، یک شرکت نقدشونده محسوب می‌شود که اگر نسبت بالایی از داراییهای نقدی همچون وجوه نقد در ترازنامه‌اش داشته باشد (Gopalan et al., 2008).
مفهوم دوم، نقدشوندگی سهام مورد معامله شرکت است. طبق این مفهوم یک شرکت در صورتی نقدشونده محسوب می‌شود که سهام آن از نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد (صلواتی و رساییان، 1386). نقدشوندگی داراییهای شرکت از طریق داراییهای واقعی آن در بازار تعیین می‌شود، در حالی که نقدشوندگی سهام آن، در بازارهای مالی تعیین‌پذیر است. در این مقاله رابطه این دو مفهوم از نقدشوندگی بررسی شده است.
هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان معیار نقدشوندگی سهام شرکتها و نقدشوندگی داراییهای آنها در بورس اوراق بهادار تهران است. این مقاله ویژگیها و یافته‌های اصلی تحقیق انجام شده پیرامون موضوع یاد شده را توصیف و تحلیل می‌کند.

تحقيقات گذشته
اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از مهمترین معیارهای نقدشوندگی سهام شرکتها از سه جزء هزینه تشکیل می‌گردد: هزینه‌های اجرای سفارش، هزینه‌های نگهداری موجودی و هزینه‌های انتخاب نادرست (احمدپور و رساییان، 1385، الف).
نقدشوندگی داراییهای شرکت، قیمت بازار داراییهای واقعی آن در بازار است. یکی از موانع تحقیق تجربی در خصوص نقدشوندگی دارایی، دشواری اندازه‌گیری آن است. چون بازار سازمان‌یافته‌ای برای داراییهای شرکت وجود ندارد و مظنه قیمت روزانه را همانند مورد اوراق بهادار، در اختیار نداریم و مشاهده نمی‌کنیم، لذا داده‌ای برای اندازه‌گیری نقدشوندگی که در ادبیات زیرساختاری بازار مورد استفاده قرار گیرد، وجود ندارد و می‌باید به مزایده و پرسش مظنه اتکا شود. با وجود محدودیت های فوق، چندین اندازه‌گیری بالقوه از نقدشوندگی دارایی شرکت وجود دارد (Gopalan et al., 2008).
تحقیقات اولیه در مورد اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به دلیل نداشتن مبنای تئوریک منسجم و پیشرفته در مورد اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام فقط به بررسی رابطه یک سری اطلاعات مالی خاص همچون تعداد بازارگردان‌ها1 یا تعداد معامله‌گران، تعداد سهام منتشر شدۀ شرکت، حجم معاملات، تعداد سهامداران و... با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پرداخته‌اند(احمدپور و رسائیان، 1385، ج). اما اخیراً اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از اجزای مهم ساختار بازار سرمایه شده است و بسیاری از تحقیقات جدید بازار سرمایه را به خود معطوف داشته است(احمدپور و رسائیان، 1385، د). از جمله تحقیقات اخیر می‌توان به تحقیقاتی اشاره کرد که به بررسی رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام شرکت‌ها و نقدشوندگی دارایی‌های آن‌ها پرداخته‌اند.
در گذشته، چندین مطالعه، به شواهد غیرمستقیمی در خصوص تأثیر نقدشوندگی دارایی بر نقدشوندگی سهام دست یافته‌اند. به‌طور اخص، این مطالعات، شواهدی را در خصوص اینکه نقدشوندگی دارایی، هزینه‌های بحران مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سبب کاهش نامتقارن بودن اطلاعات می‌شود، ارائه می‌دهند. در این مطالعات استدلال شده است که نقدشوندگی دارایی با کاهش نامتقارن بودن اطلاعات سبب کاهش اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و در نتیجه افزایش نقدشوندگی سهام می‌شود.
هزینه‌های انتخاب نادرست، بخش عمده‌ای از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را، به خصوص در بازارهای ناکارا، به خود اختصاص می‌دهند. هزینه‌های انتخاب نادرست ناشی از اطلاعات نامتقارن می‌باشند (احمدپور و رسائیان، 1386). از آنجا که نقدشوندگی داراییهای واقعی شرکت عامل مهمی در جهت کاهش عدم اطمینان و عدم تقارن اطلاعاتی در مورد شرکت می‌باشد می‌تواند بر نقدشوندگی سهام آن نیز اثر بگذارد. به این معنی که کاهش هزینه‌های انتخاب نادرست باعث کاهش اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و در نتیجه افزایش نقدشوندگی سهام شرکت می‌شود.
داراییهای نقدشونده همچون وجه نقد و معادل آن به سهولت درخور ارزشیابی است و نبود تقارن اطلاعاتی بسیار پایینی نیز متوجه آنهاست. در حالی که داراییهای کم نقدشونده شامل سرمایـه‌گذاریها و فرصتهای رشد به سختی درخور ارزیابی می‌شوند و احتمال انجام معاملات نهانی در مورد آنها بیشتر است و در نتیجه نبود تقارن اطلاعاتی بیـشتری دارند (Aboody and Lev, 2000).
از آنجا که سهام یک شرکت، ادعایی بر داراییهای واقعی اساسی آن است می‌توان نتیجه گرفت که نقدشوندگی سهام شرکت می‌باید انعکاسی از نقدشوندگی داراییهای اساسی آن باشد. از این‌رو انتظار می‌رود که نقدشوندگی سهام شرکت رابطه‌ای مثبت با نقدشوندگی داراییهای آن داشته باشد (Gopalan et al., 2008).
نیل و ویتلی (Neal & Wheatley) در سال 1998 داده‌های روزانه 17 صنـدوق سرمایه‌گذاری مشترک از بورس سهام نیـویورک (NYSE) و نزدک (NASDAQ) و 17 سهم کنتـرلی را بـرای سال 1998 با یکدیگر مقایسه کـردند. آنـها در بررسیـهای خود رابـطه‌ای بین اختلاف قیمـت پیشنهادی خرید و فروش سهام وارزشهای جاری صنـدوقهای سرمایه‌گذاری مشترک نیافتنـد (Neal and Wheatley, 1998).
گوپالان و همکاران به بررسی رابطه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و نقدشوندگی داراییهای شرکتهای امریکایی در دورۀ زمانی 2006- 1964 پرداختند. آنها پس از کنترل اثرات ثابت شرکتها به این نتیجه رسیدند که افزایش یک واحد انحراف استاندارد در وجوه نقد به عنوان نسبتی از ارزش دفتری جمع کل داراییهای شرکت سبب افزایش حدود 5/12 درصدی نقدشوندگی سهام می‌شود (Gopalan et al., 2008).
ارتباط بین نقدشوندگی سهام شرکت و نقدشوندگی داراییهای آن در برخی از تحقیقات اخیر، همچون تحقیـق کـردیـا و همکـاران (Chordia et al., 2007) ، فولی و همکاران (Foley et al., 2007) و گوپالان و همکاران (Gopalan et al., 2008) مورد بررسی قرار گرفته است و وجود رابطه مثبت بین آنها به اثبات رسیده است.

ویژگیهای تحقیق
تحقیق موضوع این مقاله از نوع توصیفی-همبستگی بوده و برای آزمون فرضیه‌ها از رگرسیون دومتغیره استفاده شده است. روش رگرسیونی مورد استفاده در تحقیق، روش رگرسیون با استفاده از داده‌های پانل است. این روش، داده‌های مقطعی و سری زمانی را با یکدیگر ترکیب می‌کند، بدین معنی که متغیرهای تعریف شده در این تحقیق را از دو جنبه مورد بررسی قرار می‌دهد، از یک‌سو میان شرکتهای مختلف موجود در نمونه و از سوی دیگر در دورۀ زمانی سالهای 1381 تا 1385. اختـلاف قیمـت پیشنهـادی خـرید و فـروش نسبی2 سهـام که در ایـن تحقیق به کار رفتـه اسـت با استفـاده از فرمول زیر که در تحقیـق آمیـهـاد و منـدلسـون (Amihud and Mendelson, 1986)، ونکاتش و چیانگ (Venkatesh and Chiang, 1986)، ریان (Ryan,1996) و برخی از تحقیقات داخلی همچون تحقیق احمدپور و رساییان (1385، ب و ج)، رساییان (1385) و صلواتی و رساییان (1386) به کارگرفته شده است، به دست می‌آ‌ید:

نمونه مورد بررسی=i
اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی روزانه سهام =BA
بهترین قیمت پیشنهادی فروش سهام شرکت i در هر روز =AP
بهترین قیمت پیشنهادی خرید سهام شرکت i در هر روز =BP
در نهایت ازا رقام به دست آمده برای روزهای مختلف میانگین‌گیری می‌شود و رقم نهایی در تحلیل‌های آماری برای سال مورد نظر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جامعه و نمونه آماری
تحقیق، براساس اطلاعات استخراج شده از صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهـران در دوره 1385-1381 انجام شده است.
مدل تحقیق به صورت زیر نشان داده می‌شود:
BA= ßo+ ß1Cash / TA+e
Ho= ß1= o
H1= ß1≠ o
BA= اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی سهام
Cash/TA= جمع وجوه نقد به جمع داراییها
Bo= ضریب ثابت
e= ضریب خطا که برای هر دوره مستقل می‌باشد
مدل تحقیق دارای توزیع نرمال بوده و مستقل از عوامل رگرسیونی می‌باشد. در صورت رد فرض Ho، فرض H1 پذیرفته خواهد شد که بیانگر وجود رابطه معنیدار بین متغیرهای وابسته و مستقل می‌باشد.

نتایج تحقیق
مدل تحقیق، فرضیه‌ای را آزمون می‌کند که بیانگر رابطه بین نقدشوندگی سهام و نقدشوندگی داراییهاست. عامل نقدشوندگی سهام، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و عامل نقدشوندگی داراییها، نسبت جمع وجوه نقد به جمع داراییهاست. طبق تئوریهای موجود و با توجه به پیشینه تحقیق، هرچه نقدشوندگی داراییها بیشتر باشد، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام کاهش می‌یابد و در نتیجه نقدشوندگی سهام، افزایش می‌یابد. بنابراین برای متغیرهای وابسته و مستقل در نتایج تحقیق، ضریب همبستگی منفی انتظار می‌رود.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها با رگرسیون داده‌های پانل برای سالهای 1381-1385 بیانگر رابطه منفی و بدون معنی بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و نقدشوندگی داراییها در سطح اطمینان 95 درصد است.

موضوع : مقالات