هدیه ویژه طراحی سایت و فروشگاه اینترنتی
ثبت شرکت – تغییرات – ارائه صورتجلسات –پلمپ دفاتر – کد اقتصادی –حسابداری – ثبت محدود

 

بررسي عوامل موثر بر عدم استفاده مديران در تصميم‌گيري از اطلاعات حسابداري مديريت

 

 

چكيده مقدمه

اطلاعات حسابداري مديريت بر خلاف اطلاعات حسابداري مالي كه در شركت‌ها به منظور پاسخگويي استفاده كنندگان برون سازماني طراحي مي‌شوند به مديريت در برنامه‌ريزي، كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري كمك موثري مي‌نمايد.

اين مقاله به مطالعه، عوامل موثر بر عدم استفاده مديران از اطلاعات حسابداري مديريت از قبيل عوامل رفتاري، فرهنگي و فني مي‌پردازد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد بيشترين علل عدم استفاده مديران از اطلاعات حسابداري مديريت به ترتيب اولويت عوامل رفتاري و فرهنگي و فني مي‌باشد لذا زماني مديران از اطلاعات حسابداري مديريت مي‌توانند به طور موثر در برنامه‌ريزي، كنترل منابع، ارزيابي عملكرد، تصميم‌گيري استفاده نمايند، كه آشنايي با عوامل فني از قبيل آگاهي با مفاهيم و كاربردهاي حسابداري مديريت داشته باشند و همچنين تلاش نمايند كه تاثير منفي عوامل رفتاري و فرهنگي در استفاده از اطلاعات حسابداري مديريت را به حداقل برسانند.

مقدمه

سيستم حسابداري مديريت از جمله سيستمهاي اصلي و اساسي سيستم اطلاعات مديريت شمرده مي‌شود. بنابر‌اين، وظيفه سيستم حسابداري مديريت تامين نيازهاي اطلاعاتي سطوح مختلف مديران در زمينه‌هاي برنامه ريزي و كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري است. (جوادي جادو،1380،94) جان بل و انصاري و توماس كلامر در مقاله‌اي با عنوان حسابداري مديريت مفاهيم و شاخص‌هاي كليدي محدوده حسابداري مديريت را در سه شاخص عمده فني، رفتاري و فرهنگي تعريف مي‌نمايند.

يكي از مهمترين عوامل رشد و بقاي واحدهاي اقتصادي داشتن مديران لايق و كارآمد مي‌باشد كه بايد با استفاده بهينه از منابع حداكثر كارايي را ايجاد نمايند مديراني كه براي حصول به اين هدف بتوانند برنامه‌ريزي‌هاي دقيق داشته باشند و از طريق كنترل منابع، ارزيابي عملكرد بتوانند هنگام برخورد با وقايع پيش‌بيني نشده بهترين تصميم را اتخاذ نمايند. در اين راستا مهمترين ابزار ياري دهنده ايشان اطلاعات مي‌باشد كه به طور حتم بخش اعظم اين اطلاعات را حسابداري تهيه و در اختيار مديريت قرار مي‌دهد. حسابداري مديريت دانشي است كه از طريق بكار‌گيري روش‌هاي عملياتي موثر در فرآيند پردازش داده‌هاي مالي (تاريخي ـ جاري ـ آينده) يك واحد اقتصادي از يك سو مديريت را در مسير برنامه‌ريزي مناسب براي دست‌يابي به هدف‌هاي كنترل‌ منابع و ارزيابي عملكرد، ياري مي‌دهد و از سوي ديگر شرايط تصميم‌گيري منطقي را براي دستيابي به هدف‌هاي مقرر فراهم مي‌كند به بيان ديگر حسابداري مديريت فرآيند تدارك و پردازش اطلاعات براي برنامه‌ريزي ـ كنترل ـ ارزيابي و تصميم‌گيري است. از اين رو نظام حسابداري مديريت در بر‌گيرنده روش‌هاي جمع‌آوري داده‌ها ـ تركيب و تحليل آنها و ارائه اطلاعات مربوط به مديران براي تصميم‌گيري جامع و معمول و بررسي شرايط خاص است. در بررسي اوليه از شركت‌ها مديران از اطلاعات حسابداري مديريت جهت برنامه‌ريزي، كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري استفاده نمي‌نمايند. مهمترين دلايل عدم استفاده آنها از اطلاعات حسابداري به عوامل فني، رفتاري و فرهنگي نظير: ميزان آگاهي و اعتقاد مديران موسسات و شركت‌ها نسبت به استفاده از اطلاعات حسابداري مديريت در تصميم‌گيري ـ برنامه‌ريزي و كنترل، دانش نظري و تخصصي مسئولات مالي در جهت استفاده از سيستم حسابداري، ميزان اجبار و الزام به استقرار سيستم‌حسابداري مديريت بستگي دارد لذا اين تحقيق در صدد آن است كه اين عوامل موثر در عدم استفاده از اطلاعات حسابداري توسط مديران مورد مطالعه و بررسي قرار دهد. به طور كلي اهداف اين تحقيق با توجه به اهميتي كه در عدم استفاده از اطلاعات حسابداري مديريت توسط مديران در برنامه‌ريزي، كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري گفته شد شناسايي موانع تنگنا‌هاي موجود و تاثير‌گذار بر استفاده مديران در تصميم‌گيري‌ها از اطلاعات حسابداري مديريت و اولويت‌بندي هر يك از عوامل شناسايي شده و تاثير آن در تصميم‌گيري مديران است.

1-    اهداف تحقيق

2-    شناسايي موانع و تنگناهاي موجود و تاثير‌گذار بر عدم استفاده مديران در تصميم‌گيري‌ها از اطلاعات حسابداري مديريت

3-    فرضيه‌ها

4-    جامعه‌آماري

5-    روش جمع‌آوري اطلاعات و روش آزمون فرضيه‌ها

6-    نتايج آزمون فرضيه‌ها و تجزيه و تحليل‌ يافته‌هاي تحقيق

7-    نتيجه‌گيري و پيشنهاد‌ها

1-   اهداف تحقيق

به طور كلي اهداف اين تحقيق با توجه به اهميت موضوع و بيان مساله و سئوالات تحقيق به شرح زير مي‌باشد:

1-    شناسايي موانع تنگناهاي موجود و تاثير‌گذار بر استفاده مديران در تصميم‌گيري‌ها از اطلاعات حسابداري مديريت

2-    اولويت‌بندي هر يك از عوامل شناسايي شده و تاثير آن در تصميم‌گيري مديران

2-  شناسايي موانع و تنگناهاي موجود و تاثير‌گذار بر عدم استفاده مديران در تصميم‌گيري‌ها از اطلاعات حسابداري مديريت

با توجه به عدم استفاده مديران از اطلاعات در جهت برنامه‌ريزي،‌كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري مديران سه شاخص مطرح مي‌گردد (انصاريان ـ 1383ـ28)

1-    شاخص‌هاي فني (مديران كاركنان)

2-    شاخص‌هاي رفتاري

3-    شاخص‌هاي فرهنگي

الف) شاخص‌هاي فني مربوط به عدم استفاده مديران از اطلاعات حسابداري مديريت شامل:

1-    آشنا نبودن مديران با مفاهيم و تكنيك‌هاي حسابداري مديريت

يكي از مهم‌ترين دلايل عدم استفاده از سيستم حسابداري مديريت آشنا نبودن مديران موسسات، با مفاهيم و روش‌هاي حسابداري مديريت مي‌باشد، بنا‌براين اغلب مديران به دليل داشتن اطلاعات ذهني زياد اهميت و اعتبار كمتري براي اطلاعات حسابداري قائلند به طور خلاصه كمتر سازماني يافت مي‌شود كه بتواند بدون داشتن اطلاعات قابل اتكاي حسابداري به فعاليت خود ادامه دهد و يا در بازارهاي جهاني و پر رقابت امروزي پيشرفت كند (شباهنگ 1378ـ8) لذا توسعه كاربردي سيستم‌هاي حسابداري مديريت مستلزم آموزش مديران موسسه‌هاي اقتصادي در زمينه برنامه‌ريزي كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري است (جوادي جادو ـ 1378ـ30).

2-    عدم تمايل مديران نسبت به الگويابي سيستم‌هاي موفق

در سال‌هاي اخير صاحب‌نظران اعتقاد پيدا‌كرده‌اند كه سيستم‌‌هاي حسابداري مديريت بايد به نحوي طراحي شود كه در مرحله اول اطلاعات مالي مورد نياز مديريت را جهت برنامه‌ريزي دقيق و به موقع فراهم كند. با توجه به اين كه استفاده از اصول استانداردها و ميثاق‌هاي پذيرفته شده در حسابداري مديريت امكان‌پذير نيست، اما صاحب نظران اين رشته و كارگزاران آن عقيده دارند كه مي‌توان از الگوهايي كه در موسسه‌هاي موفق براي طراحي سيستم‌هاي اطلاعاتي حسابداري مديريت به كار رفته است، استفاده نمود، لذا اين تجارب موفق به تدريج موجبات تدوين استاندارد‌ها و رهنمود‌ها را فراهم مي‌آورد حتي بايد تجربيات ناموفق اشتباهاتي را كه ساير كشورها انجام داده‌اند باز شناخت و از انجام دادن آن دوري جست. شركت جنرال موتورز اكنون هزينه دستمزد مهندسان خود را بر اساس تعداد توليد در دوره مالي بيش از يكسال سرشكن مي‌كند، استدلال موسسه ياد شده در اين كار اين است كه يك مدل مهندسي كه به وسيله مهندسان طراحي مي‌شود دست كم تا 5 سال مورد استفاده قرار مي‌گيرد، در نتيجه هزينه سيستم مهندسي مربوطه را بر ميزان توليد در دوره استفاده از مدل مربوطه سرشكن‌ مي‌كنند همين مثال نشان مي‌دهد كه دست كم در موارد بي‌شماري هزينه‌هاي سربار و ساعت‌هاي كاركنان هيچ ارتباطي با هم ندارند بررسي همين روش مي‌تواند تاثير بسزايي در برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده براي محصولات،‌ ارزيابي عملكرد كاركنان و سازمان، كنترل منابع و تصميم‌گيري‌هاي آتي داشته باشد ( جوادي جادو ـ 1378-13).

3-    تغييرات و جابجايي زود هنگام مديران

نگهداري كاركنان سازمان‌ها به ويژه نگهداري مديران ابعادي وسيع‌تر از ارتباط دادن انسان با حقوق و مزاياي دريافتي، يا تامين بهداشت و ايمني در محيط كار دارد همچنين نبايد تصور شود كه توقعات كاركنان در همه جا و در هر فضاي كاري يكسان است و به راحتي مي‌توان اين توقعات را تشخيص داد ( مير سپاسي ـ 1380ـ278)

بهترين جنبه اهميت نگهداري مديران مربوط به موارد تقويت كننده روحيه و حفظ شئون انساني كاركنان است كه اين عوامل عمدتاً جنبه رواني، معنوي، ارزشي، اقتصادي، مي‌باشد با توجه به نكات ذكر شده ملاحظه مي‌شود نگهداري منابع انساني نسبت به گذشته ابعاد جديد‌تري پيدا كرده است و طبعاً نبايد اين طور تصور شود كه ابزار نگهداري افراد در سازمان صرفاً حقوق و مزاياي مادي است. بنابر‌اين بسياري از مسائل جابجايي به علت سوء تفاهم و بدفهمي ايجاد مي‌شود كه اين امر بدليل نبود عوامل فني در برنامه‌ريزي، كنترل منابع، ارزيابي عملكرد در تصميم‌گيري مديران ايجاد مي‌شود (رابينزـ1378ـ618).

ب) شاخص‌هاي فني مربوط به كاركنان در عدم ارائه اطلاعات حسابداري مديريت

1- عدم آشنايي حسابداران با روش‌هاي حسابداري

با آنكه دانش و تكنولوژي اطلاعات در عصر حاضر به مقوله‌ايي تحت عنوان عامل تحول تبديل شده است اما نياز به اطلاعات همزاد آدمي و برقراري ارتباط لازمه زندگي اجتماعي است در پاسخ به اين نياز فزآينده بود كه دانش، تكنيك و وسايل پردازش اطلاعات و ارتباطات، در گذر زمان رو به توسعه و تكامل گذاشت. تحول در عرصه ماشين‌هاي مكانيكي در اوايل دهه 1950 موجب ابداع روش‌ها و زبان‌هاي برنامه‌نويسي گرديد. در واقع استفاده از كامپيوتر در امور مالي و حسابداري عمليات ملال‌آور و تكراري دفتر‌داري را به حداقل خود رسانيد و موجبات برنامه‌ريزي كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري را به نحو مطلوب فراهم آورده است (جوادي جادوـ1378ـ23). نگرش‌هاي مديريت و الگوهاي تصميم‌گيري تحت تاثير استفاده از تكنيك‌ها و ابزار كمي مانند برنامه‌ريزي خطي، آناليز احتمالات و تئوري‌هاي تصميم‌گيري تغيير يافته است استفاده از اين گونه ابزار‌ها در تصميم‌گيري‌هاي روزمره مروزين گريزناپذير است (فخاريان ـ 1378ـ24).

امروزه نقش و تاثير متقابل علوم بر كسي پوشيده نيست و ديگر نمي‌توان شاخه‌اي از علوم را بطور مجزا و بدون تاثير گيري و يا كمك‌گيري از ساير شاخه‌هاي علوم و به صورت مجرد، مورد استفاده قرار داد اين امر در خصوص پيش‌بيني‌هاي لازم براي بودجه‌بندي نيز صادق است. در اينجا استفاده از تكنيك‌هاي موجود در حسابداري و ادغام آن با علوم كامپيوتر، كمك خواهد كرد تا عامل يا عوامل محدود كننده، به درستي و بدقت شناسايي شود و استنتاج‌هاي لازم با ضريب اطمينان‌هاي بيشتري انجام شود (نيري ـ 122ـ59).

از سال 1960 تحقيقات حسابداري مديريت توجه خود را به تجزيه و تحليل‌ برنامه ريزي كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري در مورد جنبه‌هاي اقتصادي حسابداري مديريت معطوف نموده است (ظروفچي ـ 89ـ72)، لذا تا زماني كه كاركنان آشنايي به روش‌هاي حسابداري نداشته باشند، نمي‌توانند اطلاعات حسابداري مديريت را خوب ارايه نمايند.

2- عدم ارتباط متقابل مديران و كاركنان

ارتباطات فرآيندي محوري در تبادل اطلاعات بين اعضاء سازمان مي‌باشد كه تعاملات قسمت‌هاي مختلف را برقرار مي‌كند بنابر‌اين يك ابزار موثر در هماهنگ سازي و كاربرد اثر بخش منابع انساني تلقي مي‌شود كه با استفاده از اين منبع عمده، در كنار سيستم انگيزشي، مديريت مي‌تواند تدابير لازم در ايجاد و تقويت ارتباطات در راستاي برنامه‌ريزي مناسب و سازمان و جامعه اتخاذ نمايد. متاسفانه به علت غير ملموس بودن اثر ارتباطات در بهبود روابط انساني، تامين رضايت كاركنان و افزايش اثر بخشي و كارايي، برنامه‌ريزي كنترل منابع، ارزيابي عملكرد و تصميم‌گيري مديران به آن توجه كافي نمي‌شود در حالي كه اغلب سوء تفاهمات و اختلافات بي‌جهت در بين همكاران، ناشي از نبودن يك سيستم ارتباطات صحيح عرضي و طولي در سطوح مختلف سازمان مي‌باشد. اجرا نشدن دستوراتي كه به زعم دستور دهنده صحيح و منطقي است و يا درك دستورات به طور اشتباه و اجراي آن توسط مجريان كه در نهايت، منجر به زيان سازمان و كاركنان آن مي‌شود، معلول نا آگاهي متقابل و نقص ارتباط صحيح بين رئيس و مرئوس مي‌باشد از طرف ديگر اطلاع از خواست‌ها و دريافت نظرات كاركنان و انتقال نظريات مديران به آنها تنها در سايه يك سيستم ارتباطي صحيح امكان‌پذير است (مير سپاسي ـ1380ـ 359).

موضوع : مقالات