با ملاحظه بحثهای گذشته، میتوان تصویری از شرکت تجاری متمایز باشرکت مدنی ترسیم نمود. قانون تجارت ایران در ماده 20 صرفا به شمارش انواع شرکتهای تجاری پرداخته است ، بدون اینکه تعریفی از این نوع شخصیت حقوقی به دست دهد . این در حالی است که تعریف ماده 571 قانون مدنی هیچ گونه راهگشایی در این ارتباط ندارد.
به باور یکی از نویسندگان حقوق تجارت به علت اقتباس قانون تجارت ایران از قانون تجارت فرانسه که فاقد تعریف این نوع شرکت است، قانون تجارت ایران در تعریف شرکت تجاری ساکت است . این در حالی است که چنین اقتباسی بدون مطالعه صورت گرفته است، چرا که حقوق فرانسه در ماده 1833 قانون مدنی شرکت تجاری راتعریف نموده است .  ایشان ضمن نقد تعاریف ارائه شده از این نهاد توسط سایر حقوقدانان ، شرکت تجاری را چنین تعریف می نمایند:
" شرکت تجاری ، قراردادی است که به موجب آن یک یا چند نفر توافق می کنند سرمایه مستقلی را که از جمع آورده های آن ها تشکیل می شود ایجاد کنند و به موسسه ای که برای انجام مقصود خاصی تشکیل می گردد اختصاص دهند و در منافع و زیانهای احتمالی حاصل از به کارگیری سرمایه سهیم شوند."
تعریف بالا ضمن آنکه در مقایسه با دیگر تعاریف ارائه شده از جامعیت بیشتری برخوردار است و برخی کاستیها در تعاریف موجود را بر طرف می کند خود از چند جهت قابل نقد به نظر میرسد :
در یان تعریف از یک سو به شرکت تجاری به عنوان قرارداد اشاره شده است واز سوی دیگر از انعقاد آن میان یک یا چند نفر سخن رفته است. در حالی که اصولا قرارداد میان بیش از یک شخص منعقد می شود. با توجه به اشاره بعدی نویسنده مزبور به لزوم وجود حداقل دو نفر در تشکیل شرکت در بحث خصایص شرکت تجاری، به نظر میرسد ذکر یک یا چند نفر بایستی ناشی از مسامحه بوده و یا اینکه ناظر به شرکتهای یک نفره در حقوق اروپایی باشد.
نکته دیگر در رابطه با تعریف بالا آن است که در آن به وجود یک یا دو نفر اشاره شده ، و منظور از نفر، شخص حقیقی یا طبیعی است .در حالی که یک یا چند طرف قراردارد تاسیس شرکت میتواند شخص حقوقی باشد . به نظر می رسد این برداشت ناشی از زبان به کار رفته درماده3 لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب 1347 و مواد 94 ( ناظر به شرکت با مسئولیت محدود) ، 116( مربوط به شرکت تضامنی) ،141 ( شرکت مختلط غیر سهامی) ، 162( شرکت مختلط سهامی ) و 183 ( شرکت نسبی) قانون تجارت باشد . زیرا که در همه مقررات یاد شده از تشکیل شرکت میان چند نفر سخن به میان رفته است.
ایراد دیگر آنکه ، از ایجاد سرمایه مستقل و اختصاص آن به موسسه ای برای انجام مقصودی خاص در تعریف مودر بحث ، سخن رفته است . از این تعرف چنین بر می آید که موسسه ای موجودیت دارد و یا بعدا تشکیل می گردد و هم زمان و یا بعدا اموالی به آن اختصاص می یاتد . چنین تعبیری با تعریف و شرایط لازم برای تاسیس شرکت تجاری سازگاری ندارد . چرا که وجود حداقل دارایی مقرر در قانون، شرط لازم برای تاسیس چنین نهادی است نه آنکه اموالی به موسسه ای اختصاص یابد.
بالاخره و همان گونه که بعدا گفته خواهد شد هرچند که تشکیل شرکت با قرارداد منعقد ه از سوی موسسان انجام می پذیرد ، لیکن ادامه حیات شرکت مبتنی بر قرارداد نیست .
موجب تعریف یکی دیگر از نویسندگان حقوق تجارت:
" شرکت تجاری عبارت است از توافق اراده دو یا چند شخص و استمرار اعتباری آن به منظور سرمایه گذاری در یک یا چند عمل تجاری به قصد گذشتن از مالکیت خصوصی خود نسبت به آورده های خویش و استفاده از شخصیت حقوقی مستقل و اعطایی قانون گذار وتقسیم منافع احتمالی آن بین خود "
در این تعریف ، اگر چه تلاش گردیده با بیشتر عناصر شرکت تچاری و شخصیت حقوقی گرد آورده شود ، با این حال تعریف مزبود پیچیده ، مبهم و در بردارنده اشکالاتی است . مهم ترین ایراد به عنصر " استمرار اعتباری" به عنوان شرط بنیادین تعریف باز می گردد.زیرا که بر پایی هر گونه شرکت، خواه تجاری یا غیر تجاری ، به صورت دفعتا واحده انجام نمی پذیرد و استمرار عموما درهر دو شرکت به شکل محدود و یا نامحدود رخ می نماید. چه بسا عبارت " استمرار اعتباری" در تعریف مورد تخث غیر ضروری و سرچشمه ابهامات تازه ای باشد. نارسایی چشمگیر دیگر ، شرط" قصد گذاشتن از مالکیت خصوصی " است . هرچند که باید هدف از طرح این شرط را پر رنگ نمودن استقلال دارایی شرکت از اعضا و قطع رابطه مالکیت شریک از آورده اولیه خود دانست، معذلک نتیجه گیری به دست آمده از هدف دور افتاده است، چرا که با پذیرش گذشتن شریک از مالکیت خصوصی نسبت به آورده، در حقیقت مالکیت خصوصی تازه ای برای وی به عنوان مابه ازای آورده اولیه در شکل سهم یا سهم الشرکه به دست می آید در پایان، و بر خلاف بخش اخیر تعریف مورد نقد ، شریک نه تنها در تقسیم منافع بلکه درتوزیع زیانهای احتمالی، برحسب نوع شرکت مشارکت دارد.
شاید بتوان شرکت تجاری را در حقوق کنونی ایران عبارت از " رابطه یا نهادی برآمده از توافق میان دو یا چند شخص که با اختصاص بخشی از دارایی خود به منظوری خاص تحت عنوان شخصیت حقوقی مستقل به قصد تحصیل سود تشکیل می گردد، تعریف نمود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 77516567-021 و 09128069819 تماس حاصل فرمایید و یا به شماره 500011008069819 پیامک ارسال فرمایید

موضوع : مقالات